Coronavirus (Koronavirüs) Nedir? Nasıl Korunabiliriz? COVID-19 Hakkındaki Gerçekler



Bu yazıyı, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından web sayfalarında verilen bilgilerden derlediğim bilgiler oluşturuyor.

Koronavirüs hakkında temel bilgilendirme olarak okuyabilirsiniz.

KORONAVİRÜS NEDİR?
Korona virüsler (CoV), aslında çok geniş bir virüs ailesi. Soğuk algınlığına yol açan tiplerinden, daha karmaşık MERS (Ortadoğu Solunum Sendromu - Middle East Respiratory Syndrome), SARS (Şiddetli Akut Solunum Sendromu - Severe Acute Respiratory Syndrome) gibi hastalıklara da sebep olabiliyorlar.

Koronavirüs hastalığı (COVID-19), 2019 yılında keşfedilen yeni bir nesil virüs ve daha önce insanlarda tespit edilmemiş bir tür. Aralık 2019'da Çin'in Wuhan kentinde başlayan salgından önce bu virüs ve hastalık bilinmiyordu.

Koronavirüsler zoonotiktir, yani hayvanlar ve insanlar arasında geçiş yapabilirler. Araştırmalarda SARS-CoV'in misk kedilerinden insanlara ve MERS-CoV'un tek hörgüçlü develerden insanlara bulaştığı keşfedildi. Bilinen birkaç koronavirüs de henüz insanları enfekte etmeyen hayvanlarda görülüyor.

COVID-19 enfeksiyonu belirtileri arasında solunum semptomları, ateş, öksürük, nefes darlığı ve solunum güçlüğü bulunur. Daha ciddi vakalarda, enfeksiyon akciğer iltihabına, ciddi akut solunum sendromuna, böbrek yetmezliğine ve hatta ölüme neden olabilir.

Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için standart öneriler arasında düzenli el yıkama, öksürme ve hapşırma sırasında ağız ve burnun kapatılması, et ve yumurtaların iyice pişirilmesi yer alır. Öksüren ve hapşıran kişilerle yakın temastan da kaçınmak lazım.

COVID-19'UN YOL AÇTIĞI BELİRTİLER NELER?
COVID-19'un en yaygın semptomları ateş, yorgunluk ve kuru öksürüktür. Bazı hastalarda halsizlik ve ağrı, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı veya ishal olabilir. Bu semptomlar genellikle hafiftir ve yavaş yavaş ilerler. Bazı insanlar enfekte olur ama herhangi bir semptom geliştirmezler ve kendilerini kötü hissetmezler.

Çoğu insan (yaklaşık% 80) özel tedaviye ihtiyaç duymadan hastalığı atlatır. COVID-19 alan her 6 kişiden yaklaşık 1'i ağır hastalanmakta ve nefes almakta güçlük çekmektedir. Yaşlı insanlar ve yüksek tansiyon, kalp problemleri veya diyabet gibi altta yatan tıbbi sorunları olanların ciddi hastalık geliştirme olasılığı daha yüksektir. Ateş, öksürük ve nefes almada zorluk çeken insanların tıbbi yardım alması gereklidir.

COVID-19 NASIL YAYILIYOR?
COVID-19'u virüsü insandan insana geçiyor. Hastalık, COVID-19'lu bir kişi öksürdüğünde veya nefes verdiğinde yayılan küçük damlacıklardan veya ağızdan diğerlerine geçebiliyor. Bu damlacıklar kişinin etrafındaki nesnelere ve yüzeylere düşer. Diğer insanlar daha sonra bu nesnelere veya yüzeylere dokunarak, sonra gözlerine, burunlarına veya ağızlarına dokunarak COVID-19'u alabiliyor. Ayrıca, COVID-19'lu damlacıkları saçan bir kişinin yakınında olmak da COVID-19'un bulaşmasına yol açabilir. Bu yüzden hasta olan bir kişiden en az 1 metre uzak durmak önemlidir.

ENDİŞELENMELİ MİYİM?
COVID-19 enfeksiyonuna bağlı hastalık, özellikle çocuklar ve gençlerde genellikle hafif seyrediyor. Bununla birlikte, ciddi de olabiliyor. Hastalığa yakalanan her 5 kişiden birinde hastane bakımı gerekli oluyor. Bu nedenle, insanların COVID-19 salgınının kendilerini ve sevdiklerini nasıl etkileyeceğinden endişe etmesi normal.

KİMLER DAHA ÇOK RİSK ALTINDA?
COVID-19, yaşlıları ve kronik hastalığı olanları (yüksek tansiyon, kalp hastalığı, akciğer hastalığı, kanser veya diyabet gibi) diğerlerinden daha fazla etkiliyor.

ANTİBİYOTİKLERİN HASTALIĞI ÖNLEMEDE YA DA TEDAVİDE BİR FAYDASI VAR MI?
Hayır. Antibiyotikler virüslere karşı etkili değildir. Bakteriyel enfeksiyonlar üzerinde etki gösterirler. COVID-19'a da bir virüs neden olduğundan, antibiyotikler işe yaramaz. Antibiyotikler, COVID-19'un önlenmesi veya tedavisi için kullanılmamalıdır. Aslında doktora danışmadan hiç kullanılmamaları gerekiyor.

COVID-19 HASTALIĞINI TEDAVİ EDECEK BİR İLAÇ, AŞI VEYA TERAPİ VAR MI?
Henüz yok. COVID-2019'u önlemek veya tedavi etmek için aşı ve spesifik bir antiviral ilaç yoktur. Bununla birlikte, etkilenenlerin semptomları hafifletmeye çalışılmalıdır. Ciddi hastalığı olan kişiler hastaneye yatırılmalıdır. Çoğu hasta destekleyici bakım sayesinde iyileşir.

Olası aşılar ve bazı spesifik ilaç tedavileri araştırılmaktadır. Klinik araştırmalar ve testler yapılıyor.

Kendinizi ve başkalarını COVID-19'a karşı korumanın en etkili yolları, ellerinizi sık sık temizlemek, öksürürken dirseğe öksürmek veya kağıt mendil kullanmak, öksüren veya hapşıran biri ile en az 1 metre mesafeyi korumaktır.

COVID-19 VE SARS BENZER Mİ?
Hayır. COVID-19'a neden olan virüs ve 2003 yılında Şiddetli Akut Solunum Sendromu'nun (SARS) salgınına neden olan virüs genetik olarak birbiriyle ilişkilidir, ancak neden oldukları hastalıklar oldukça farklıdır.

SARS, COVID-19'dan daha ölümcül ama çok daha az bulaşıcıydı. 2003 yılından bu yana dünyanın hiçbir yerinde SARS salgını yaşanmadı.

KORUYUCU MASKE TAKMALI MIYIM?
Sadece COVID-19 hastasıysanız ve belirtileri (özellikle de öksürük) varsa; veya COVID-19 olan birine bakıyorsanız maske takın. Tek kullanımlık yüz maskesi yalnızca bir kez kullanılabilir. Eğer hasta değilseniz ya da hasta olan birine bakmıyorsanız boşuna bir maske harcamayın. (Dünya Sağlık Örgütü bu fikrini sonradan değiştirmiş görünüyor. Başkalarının olduğu ortamda mutlaka maske takın. Arabada tek başınıza iseniz ya da açık havada etrafta kimsecikler yoksa gerekmeyebilir elbette ama diğer durumlarda risk almayın.)

COVID-19'UN KULUÇKA SÜRESİ NE KADAR?
“Kuluçka süresi”, virüse yakalanma ile hastalığın belirtilerini göstermeye başlama arasındaki zaman anlamına gelir. COVID-19 için kuluçka dönemi 1-14 gün arasında, en yaygın olarak da beş gündür.

EVCİL HAYVANLARDAN COVID-19 GEÇEBİLİR Mİ?
Hong Kong'da enfekte olmuş bir köpeğe rastlanmış olmasına rağmen, bugüne kadar bir köpeğin, kedinin veya herhangi bir evcil hayvanın COVID-19'u bulaştırdığına dair bir kanıt yoktur. Kendinizi korumak için ellerinizi sık sık ve iyice temizleyin.

COVID-19 HANGİ YÜZEYDE NE KADAR CANLI KALABİLİYOR?
COVID-19'a neden olan virüsün hangi yüzeyde ne kadar süre hayatta kaldığı kesin değildir, ancak diğer koronavirüsler gibi davranmaktadır. Çalışmalar, koronavirüslerin (COVID-19 virüsü dahil) yüzeylerde birkaç saat veya birkaç güne kadar canlı kalabileceğini göstermektedir. Bu, farklı koşullar altında değişebilir (örn. Yüzey tipi, ortam sıcaklığı veya nemi).

Bir yüzeye bulaştığını düşünüyorsanız, virüsü öldürmek ve kendinizi ve diğerlerini korumak için basit bir dezenfektanla temizleyin. Ellerinizi de alkol bazlı bir el dezenfektanı ile ovarak temizleyin veya sabun ve su ile yıkayın. Gözlerinize, ağzınıza veya burnunuza dokunmaktan kaçının.

POSTA YA DA KARGO İLE GELEN PAKETLER GÜVENLİ Mİ?
Evet. Hasta bir kişinin paketlere virüs bulaştırma olasılığı düşüktür. COVID-19'a neden olan virüsü farklı koşullara ve sıcaklığa maruz bırakılmış, ayrıca seyahat de etmiş bir paketten kapma riski de düşüktür. Yine de yazının pek çok yerinde belirtilen önlemleri almaya dikkat edin.

COVID-19'DAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPABİLİRİM?
Aşağıdakileri yapmak kendinizi ve başkalarını hastalıktan korumaya yardımcı olacaktır;

Ellerinizi sık sık yıkayın
Elleriniz düzenli aralıklarla yıkamak ya da alkol bazlı bir el dezenfektan sıvısı kullanmak derinizde olması muhtemel virüsleri öldürecektir.

Sosyal mesafenizi koruyun
Mümkün olduğunca, özellikle de hapşıran ve öksüren insanlarla aranızda en az 1 metre mesafe bırakmaya çalışın. Hapşıran ya da öksüren bir kişinin ağzından veya burnundan çıkan minik sıvı damlacıkları virüs barındırabilir. O sırada bu kişilere çok yakınsanız, virüs içeren bu damlacıkların solunum yolu ile size de hastalığı bulaştırması olasılığı yüksek.

Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının
Ellerimizle hemen her şeye dokunup virüs alabiliyoruz. Gözlerimize, burnumuza ya da ağzımıza elimizi sürdüğümüz anda virüs vücudumuza giriş yapabilir.

Solunum hijyenini öğrenin
"Solunum hijyeni" ile kastedilen, öksürürken ve hapşırırken etrafa damlacıklar saçmamak için ağzımızı ve burnumuzu dirseğimizle ya da bir kağıt mendil ile kapatmak. Mendili hemen atmak da önemli. Ağzımızı ve burnumuzu elle kapatmak, bir önceki maddeden dolayı uygun değil. Bu basit önlem ile sadece COVID-19 değil, diğer virüslerden de korunmak mümkün.

Evde oturun
Mecbur değilseniz evden çıkmayın, seyahat etmeyin. Özellikle şeker hastalığınız, kalp hastalığınız ve solunum ile ilgili problemleriniz varsa, buna daha da fazla dikkat etmelisiniz. Evde oturmak, virüsün yayılmasını önlemekte en önemli önlemlerden biri.

Doğruluğu şüpheli kaynaklar yerine, resmi kurumların ve güvenilir sağlık otoritelerinin verdiği bilgilere güvenin.

KORONAVİRÜS HASTALIĞI (COVID-19) HAKKINDA YANLIŞ BİLİNMESİ MUHTEMEL BAZI GERÇEKLER
Dünya çapında büyük bir salgın ve yeni bir virüs söz konusu olunca, kaçınılmaz olarak yanlış bilgiler de yayılmaya başlıyor. Aşağıdaki maddeler, bu tür yanlış bilinmesi muhtemel bilgilerin doğrularını anlatıyor;

COVID-19 virüsü sıcak ve nemli iklime sahip bölgelerde de bulaşabilir
Eldeki veriler göre, COVID-19 virüsü, sıcak ve nemli havaya sahip bölgeler de dahil olmak üzere her iklimde bulaşabilir. İklim ne olursa olsun, COVID-19'u içeren bir bölgede yaşıyorsanız veya seyahat ediyorsanız koruyucu önlemler alın. Kendinizi COVID-19'a karşı korumanın en iyi yolu, sık sık ellerinizi temizlemektir. Bunu yaparak elinize bulaşabilecek virüsleri ortadan kaldırır ve gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunarak oluşabilecek enfeksiyonlardan kaçınırsınız.

Soğuk hava ve kar COVID-19'u öldüremez.
Soğuk havanın COVID-19'u veya diğer hastalık yapan virüsleri öldürebileceğine inanmak için hiçbir neden yoktur. İnsan vücudu sıcaklığı, dış sıcaklığa veya hava durumuna bakılmaksızın 36.5° C ila 37° C arasındadır. Kendinizi COVID-19'a karşı korumanın en etkili yolu, ellerinizi sıklıkla alkol bazlı el temizleme sıvısı ile ovmak veya sabun ve su ile yıkamaktır.

Sıcak banyo yapmak COVID-19 hastalığını önlemez
Sıcak banyo yapmak COVID-19'a yakalanmanızı engellemez. Banyo suyunuzun sıcaklığından bağımsız olarak normal vücut sıcaklığınız 36.5° C ila 37° C arasındadır. Aslında, aşırı sıcak su ile sıcak bir banyo yapmak deriniz için zararlı bile olabilir. Kendinizi COVID-19'a karşı korumanın en iyi yolu, sık sık ellerinizi temizlemektir. Bunu yaparak, ellerinize bulaşmış olabilecek virüsleri ortadan kaldırır ve gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunarak bulaştırma riskini önlersiniz.

COVID-19 sivrisinek sokması yoluyla bulaşmaz
Bugüne kadar, COVID-19'un sivrisinekler tarafından bulaştırılabileceğini gösteren hiçbir bilgi veya kanıt bulunmamıştır.

El kurutma cihazları virüsü öldürür mü?
Hayır. El kurutma cihazları COVID-19'ı öldürmekte etkili değil.

Ultraviyole sterilizasyon lambaları virüsü öldürür mü?
Ultraviyole lambaları elleri ya da derinin başka bir bölümünü dezenfekte etmekte kullanılamaz. Ultraviyole ışınları deride tahrişe neden olabilir.

Termal tarayıcılar COVID-19 ile enfekte olmuş kişileri tespit etmede ne kadar etkilidir?
Termal tarayıcılar, COVID-19 enfeksiyonu nedeniyle ateşlenen (yani normal vücut sıcaklığından daha sıcak olan) kişilerin tespit edilmesinde etkilidir.

Bununla birlikte, virüsü almış, ancak henüz ateşlenmemiş kişileri tespit edemezler. Çünkü enfekte olmuş insanların hastalanıp ateşlenmesi 2 ila 10 gün sürer.

Vücudunuzun her tarafına alkol veya klor püskürtmek COVID-19'u öldürebilir mi?
Hayır. Vücudunuzun her yerine alkol veya klor püskürtmek, vücudunuza zaten girmiş olan virüsleri öldürmez. Bu tür maddelerin püskürtülmesi kıyafetlere, ancak daha da önemlisi mukozaya (yani gözler, ağız) zararlı olabilir. Hem alkol, hem de klor yüzeyleri dezenfekte etmek için yararlıdır. Yine de uygun şartlar altında kullanılmaları gerekir.

Zatürre aşısı sizi COVID-19'a karşı korur mu?
Hayır. Pnömokok aşısı ve Haemophilus influenza tip B (Hib) aşısı gibi pnömoniye karşı aşılar COVID-19'a karşı koruma sağlamaz.

Virüs o kadar yeni ve farklı ki, kendi aşısına ihtiyacı var.

Bahsedilen aşılar COVID-19'a karşı etkili olmasa da, sağlığınızı korumak için solunum yolu hastalıklarına karşı aşılama şiddetle tavsiye edilir.

Burnunuzu düzenli olarak tuzlu suyla yıkamak COVID-19 enfeksiyonunu önlemeye yardımcı olabilir mi?
Hayır. Burnu düzenli olarak tuzlu su ile yıkamanın COVID-19 ile enfeksiyondan koruduğuna dair bir kanıt yoktur.

Burnu düzenli olarak tuzlu su ile yıkamanın, insanların soğuk algınlığından daha çabuk iyileşmesine yardımcı olabileceğine dair sınırlı kanıt varsa da, solunum yolu enfeksiyonlarını önlediği gösterilmemiştir.

Sarımsak yemek, COVID-19 enfeksiyonunu önlemeye yardımcı olabilir mi?
Sarımsak, bazı antimikrobiyal özelliklere sahip sağlıklı bir besindir. Bununla birlikte, sarımsağın COVID-19'dan koruduğuna dair bir kanıt yoktur.

COVID-19 sadece yaşlı insanları mı etkiliyor? Gençler de risk altında mı?
Her yaştan insana COVID-19 bulaşabilir. Yaşlılar ve kronik hastalar (astım, diyabet, kalp hastalığı gibi) virüs yüzünden ciddi şekilde hastalanmaya karşı daha savunmasız görünüyor.


Kaynaklar :
1) https://www.who.int/health-topics/coronavirus
2) https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
3) https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/myth-busters
4) https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
Coronavirus (Koronavirüs) Nedir? Nasıl Korunabiliriz? COVID-19 Hakkındaki Gerçekler Coronavirus (Koronavirüs) Nedir? Nasıl Korunabiliriz? COVID-19 Hakkındaki Gerçekler Reviewed by Fırat Tarman on Mart 20, 2020 Rating: 5

1 yorum:

Blogger tarafından desteklenmektedir.