Telefon ve Tablet Pilleri Neden Patlar? Nasıl Önleyebiliriz?


Cebinizdeki telefonun ve çantanızdaki tabletin patlama ve yanma riski her zaman var. Lityum-iyon pil taşıyan cihazların tümü bu riski taşıyor.

Riskler neler ve bu riskleri azaltmak için neler yapabiliriz? Piller patlayabilir ve yanabilir. Ama bazı kurallara uyarsanız, risk çok da yüksek değil.

Modern Lityum-İyon piller, günümüzde telefonlardan tutun da Tesla elektrikli arabalarına kadar her yerde tercih ediliyorlar.
Patlama ani ve oldukça fazla sıcaklık verebiliyor. Laboratuvarda patlatmak için pile çok sıcak bir cisim temas ettiriliyor. Peki günlük hayatta patlama nasıl olabilir? Patlama genellikle şöyle bir sıra izliyor;

- Pilin bir bölgesi aşırı ısınıyor. Bu bir kısa devre, aşırı şarj ya da kesici bir aletle delme gibi dış etki de olabilir.

- Isınan bölgede başlayan kimyasal reaksiyon da kendi kendine ısı üretmeye başlıyor. Bu yüzden sıcaklık hızla yayılmaya başlıyor.

- Aşırı ısı nedeni ile pilin içindeki elektrolit buharlaşıp basınç yaratıyor ve bu da pilin dış kılıfını zorlayarak patlamaya sebep oluyor.

- Dışarı çıkan sıvı çok yanıcı olduğundan, pilin içinde olduğu telefonu ve çevreyi yakmaya başlıyor.

Yukarıda anlatılan reaksiyon ile ısının kontrolden çıkması (thermal runaway) oldukça korkutucu görünse de, üreticiler bunun olmaması için, ya da en azından az hasar vermesi için her geçen gün yeni tedbirler alıyorlar.

Bu koruma önlemleri şu şekilde;

- Elektrolite ve batarya kılıfına yanmaz maddeler ekleniyor.

- Akım sıçramalarına karşı koruyucu devreler imal ediliyor.

- Pilin iç basıncının güvenli limiti aşması durumunda devreyi açan anahtarlar takılıyor.

- Yine aşırı basınç durumunda pilin içinde oluşan gazları dışarı atan emniyet sübapları var.

- Aşırı ısınma durumunda devreyi açan anahtarlar da mevcut.

Bu tedbirler sayesinde, pil patlamadan önce telefonun kapanması ve hatta bir uyarı mesajının gelmesi büyük olasılık. Yine de patlama riskinin olduğu bazı durumlar var. Bunları aşağıda inceliyoruz;

1. Pili düşürmek veya hasar vermek
Düşmeden oluşabilecek hasar hemen farkedilmeyebilir. Hatta telefonunu tamire götürenler, daha çok kırılan parçaların ya da ekranın değiştirilmesi ile uğraşırlar. Ancak, sert düşmeler pilin mekanik ve kimyasal yapısına hasar vermiş olabilir. Bu hasarlar da ters bir durumda pillerin emniyet devrelerinin çalışmasını önleyebilir.

Peki, hasarlı bir pili nasıl fark edebiliriz? Pili çıkarıp bir göz atın. Herhangi bir şişme, şekil bozukluğu mevcutsa pili hemen değiştirin. Sık sık aşırı ve nedensiz ısınma durumları yaşıyorsanız, bu da bir göstergedir. Piller şarj ve telefonun aşırı yüklenmesi (oyun vb) durumlarda da ısınabilir, o açıdan nedensiz ısınma olarak özellikle belirttim.

Yukarıdaki şüpheli durumlardan biri dahi mevcutsa, değiştirme güvenli olacaktır.

2. Aşırı ısınma ve sıcak ortamlar
Her ne kadar güvenlik önlemleri alınmış olsa da, pilleri sıcak ortamlardan uzak tutmak ve ısınmalarını engellemek tedbir açısından önemli. Yüksek çözünürlüklü videoları uzun süre izlemek, işlemciyi çok zorlayan uygulamalar, arka planda çalışan çok sayıda uygulama, sinyal gücü düşük bölgeler (telefonun vericisi maksimum güce çıkar), uzun telefon konuşmaları pilin ısınmasına yol açar.

Normalde, telefonlar bu tür zorlanmaların altından kalkabilir. Ancak çok sıcak ortamlarda sorun çıkma ihtimali de var. Örneğin, havuz kenarında güneşin altında kalmış bir telefondan Spotify üzerinden müzik dinlerken, bir de internette geziyorsanız telefon ısıyı atmakta zorlanabilir. Bu patlamaya yol açmasa bile, pilin ömrü üzerinde ciddi bir etki yaratacağı kesin.

Sıcak ortamlarda telefonu şarj etmek de benzer sıkıntıları yaratıyor, ona da dikkat etmek lazım.

Isı ile ilgili bu sorunları yaşamamak için şu tedbirleri alabilirsiniz.

- Ortam sıcaksa şarj esnasında kılıfı çıkarabilirsiniz.

- Telefonu doğrudan güneş ışığında bırakmayın.

- Doğrudan güneş ışığı olmasa da, aşırı sıcaklığa da maruz kalmasın. Örneğin güneş altında camları kapalı bir araç.

- Çanta içi, cebiniz ya da ısıyı atmasını önleyebilecek diğer ortamlarda telefonu şarja takmayın.

3. Yanlış şarj cihazı
Özellikle, yaygınlaşmaya başlayan USB Type C kabloları ile şarj ediyorsanız dikkatli olmanız gereken bir durum. Type-C kabloların spesifikasyonlara uyanlarının içinde akım sınırlayıcı direnç bulunuyor. Ucuz kablolar ise spesifikasyonlara uymayabiliyor. Bu da akım sınırlamasının etkisiz kalmasına ve aşırı ısınmaya yol açabilir. Bundan sonra ne olacağını kestirmek zor.

Bu tehlikeyi yaşamamak için telefonun orjinal şarj cihazı ve kablosunu kullanmak en doğrusu. Bunlar mevcut değilse iyi bir markanın şarjını ve kablosunu kullanmak güvenli olacaktır. Ucuz şarj cihazları yeterli kalitede değil ve akım sınırlama korumaları işe yaramıyor olabilir. Çuvalla para verdiğiniz telefonu ve daha önemlisi kendinizi ucuz şarj cihazları ile riske atmayın.

4. Telefonu ıslatmak ya da suya düşürmek
Lityum, su ya da su buharı ile karşılaştığında alev alma eğilimindedir. Piller gayet iyi kapatılmış olduğundan, normal koşullarda su ile temas pek mümkün değil gibi görünüyor. Hatta telefonların bir kısmı suya dayanıklı olarak üretildiğinden, güvenlik daha da fazla. Yine de su geçirmez olmayan bir telefon ve hafif hasar görmüş bir pil bir araya gelmişse, suya düşürmemekte fayda var. Aşağıdaki videoda suya düşen pili görebilirsiniz.


5. Pilleri delmek
Lityum hem suya hem de oksijene reaksiyon veren bir element. Bu nedenle bir pili delmek, hafif bir duman ile patlama arasında bir şeylere yol açabilir. İşin kötüsü, bu reaksiyon oldukça hızlı. O yüzden bir kazada ya da kavga gibi durumlarda cep telefonuna sivri bir cisim batarsa tehlike büyük. Aşağıdaki videoda, tamir etmeye kalkan birinin pili delmesi ve sonrasında olanlar var.

Akıllı telefonun pil güvenliği

Yukarıda anlattığım tüm durumlar, cebimizdeki telefonun ne kadar tehlikeli olabileceğini gösteriyor sanırım. O yüzden bu tehlikelere yol açabilecek durumlardan kaçınmak lazım.

Telefonunuzu yukarıdaki durumları göz önüne alarak saklamanız, şarj etmeniz ve kullanmanız ciddi yaralanmalar ile sonuçlanabilecek kazaları önleyecektir.



KAYNAK
https://www.makeuseof.com/tag/smartphone-batteries-explode-prevent/
Telefon ve Tablet Pilleri Neden Patlar? Nasıl Önleyebiliriz? Telefon ve Tablet Pilleri Neden Patlar? Nasıl Önleyebiliriz? Reviewed by Fırat Tarman on Eylül 15, 2019 Rating: 5

Hiç yorum yok:

Blogger tarafından desteklenmektedir.