Günümüz Gençliği ve Teknoloji

“Günümüz gençleri sanki bilgisayar ile birlikte doğuyor”, “Doğuştan teknolojiye alışıklar”, “Bilgisayar mühendisi olacak, bütün gün bilgisayarın başında” ve gittikçe daha fazla duymaya başladığımız benzer cümleler.

Anne babalar herhalde saatlerce Facebook ya da YouTube’a bakan çocuklarının kendiliğinden HTML, PHP, Javascript ya da C++ öğrendiğini, donanımı çözdüğünü sanıyorlar. Ben ise (istisnaları ayrı tutarak) günümüzdeki çoğu gencin teknoloji ve bilgisayar cahili olduğunu iddia ediyorum. Pek çok kişinin aklına şu gelecektir: iyi de, teknoloji bu çocukların “anadili” değil mi? Hepsinin elinden tabletler, akıllı telefonlar, oyun konsolları, dizüstü bilgisayarlar düşmüyor. Çağımızda teknolojiyi en iyi anlayan ve kullanan bu nesil değil mi? Bence değil...

Öncelikle şunu belirteyim. Hem genç nesilde, hem de 30-50 yaş grubunda teknoloji ile çok iç içe ve gerçekten neler döndüğünü anlayan küçük bir grup var. Bu kişiler ve özellikle gençler, çok iyi programlama biliyor, web uygulamaları yazıyor ya da bir bilgisayarı son parçasına kadar söküp takabiliyorlar. Onlar tabii ki bu yazının kapsama alanında değiller (sadece %5 civarında olduklarını tahmin ediyorum). Yazının kapsama alanındakiler, çok kullanılan bir bilgisayar şakasının kahramanları : “Bilgisayar problemlerinin çoğunun sebebi, sandalye ile klavye arasındaki arabirimdir”.

50 yaşın üzerindekilerde bilgisayar ve teknoloji özürlü olmak neredeyse normal karşılanıyor. Hatta “işim olmaz teknoloji ile” yaklaşımı ufaktan destekleniyor. Ancak 20-25 yaş ve altındakilerin bilgisayar ve teknoloji dahileri olduğu düşüncesi kesinlikle doğru değil. Elbette bazı programları, özellikle web uygulamalarını kullanabiliyorlar. Facebook, Twitter, YouTube ve Pinterest kullanırken sıkıntı çekmiyorlar. Hatta Word, Excel ve Powerpoint’i de iyi kullanıyorlar. Ama sabit diski değiştirmelerini ya da yeniden sistem yüklemeyi isteyin, RAM’i arttırmalarını söyleyin ya da “https”nin anlamını sorun, bakın bakalım kaç tanesi bilecek veya becerebilecek? Kaç tanesi sıradan hacker yöntemleri ile başa çıkabiliyor? Kaç tanesi bilgisayar ile ilgili “gerçek” sorunları çözebiliyor? Bu sorular uzatılabilir ama, asıl soru şu : bu kadar teknolojik bir çağda, genç nesilin büyük çoğunluğu nasıl teknoloji cahili kalıyor? (Bence) sebepleri aşağıda;

Aileler

Çocuklarımızı ve ailenin diğer fertlerini “armut piş, ağzıma düş” moduna çok kötü alıştırmış durumdayız. Evdeki tüm bilgisayarları, tabletleri kuran, donanım eklemelerini yapan, program ekleyen, Wi-Fi bağlantılarını yapan ve diğer tüm sorunları anında çözen benim. Aile fertlerinin kendi kendine uğraşıp birşeyler öğrenmesine hiç fırsat vermediğimi farkediyorum. Bu sayede de bilgisayar bilgisi alt seviyede bir aileye sahip olduğumu söyleyebilirim. Çocukluğumda ailemin bilgisayar bilgisi hiç olmadığı için herşeyi kendi çabamla öğrenmiştim. Daha sonra elektronik mühendisliği okuyunca da alt yapım yerine oturdu. Herkesin bu seviyeye kadar çıkması beklenmez ama yine de çocukların kendi kendilerine araştırıp öğrenecekleri fırsatları onlara vermek ve zırcahil kalmalarını engellemek gerekiyor.

Okul

Bilgisayarların, eğitim için son derece önemli olduğu ve gelecekte de önemli olacağı hep söyleniyor. Ancak çocukların eline tablet tutuşturmak ile “bilgisayarlı eğitim” işi çözülmüş olmuyor. Kendileri de bilgisayar teknolojilerinden habersiz olan bürokratlar ve politikacılar ise bunun çağı yakalamak olduğunu zannediyorlar. Tabletteki kısıtlı birkaç programı kullanmak, bilgisayardan internet üzerinde 1-2 siteye girmek ya da kağıtta çözebileceği testi ekran başında çözmek, kimseyi bilgisayar cahilliğinden kurtarmayacaktır. Herşeyi kısıtlayarak, sistem ayarlarına girmeyi de önleyerek, sadece ofis programlarını ve popüler 1-2 web sitesini tanıyan ve ufku burada son bulan nesiller yetiştiriyoruz. Özellikle internette her şeyi engellemek, kimlerin aklına göre belirlendiği belli olmayan “uygun siteler” listesine bağlı kalmak tüm merakı öldürüyor.

Windows ve Mac İşletim Sistemleri

Bilgisayar ile ilk tanıştığımda sadece komut satırı ile çalışan bir büyük sistem ile başladım. Daha sonra Commodore 64, DOS kullanan PC’ler, OS6, 7, X kullanan Macintosh’lar ve Windows’un tüm sürümlerini kullandım. Şu anda Windows XP/Linux (dual boot) ve Windows 8 kullanan iki bilgisayarım var (Windows 8’den nefret ediyorum ama o ayrı bir yazı konusu). Yani yeteri kadar komut bazlı ve grafik tabanlı işletim sistemi tecrübem var. O yüzden aşağıdakileri de yazabileceğimi düşünüyorum. 

Şu anda Windows 7/8 ve Mac OS inanılmaz kolay sistemler. Neredeyse hiçbir ayar gerektirmeden, bilgisayarınıza kurar kurmaz tüm donanımı tanıyıp, kolayca kullanılmaya başlıyorlar. Bu sistemler sayesinde bilgisayar ile ilgili en küçük bir teknik bilgisi olmayan kullanıcılar bile işlerini kolayca görebiliyorlar. Bu gelişmeler bir yandan olağanüstü iken, madalyonun diğer yüzüne bakılınca da bireylerin bilgisayarda uzmanlaşmasını önlüyor. Eskiden bu işler daha zordu. Dosyalama sistemleri, registery, sürücüler ve donanım hakkında birşeyler bilmeden sistemi çalıştırmak mümkün değildi. Uğraşırken birşeyler öğreniyordunuz. Şimdi ise herşey hazır olarak geliyor. Bu tabii ki kötü bir şey değil ama sonucunda insanları bilgisayar cahili bırakıyor. Bu şuna benziyor; günün birinde insanlar araba kullanmayı da beceremeyecekler çünkü arabaları tamamen bilgisayarlar kontrol ediyor olacak. Ortalıkta sürücü kalmadığı gibi, arabadan anlayan, tamir edebilen de kalmayacak.

Mobil Cihazlar

Teknoloji cahilliğine en çok yol açan cihaz grubu bu. Birçok kişi, elindeki akıllı telefonun bir bilgisayar olduğunun dahi farkında değil. Onlar için bu telefon Google’a ulaşmanın, Facebook’a, Twitter’a ya da Instagram’a yazmanın ve resim eklemenin aracı. Akıllı telefonlar, size dosya sistemini göstermeyen, sadece belirtilen yerlerden (AppStore) uygulama yükleyebildiğiniz, donanımı yükseltilemeyen ve en geç iki sene içinde demode olan bilgisayarlar aslında. Ancak arabirimlerle o kadar iyi kamufle ediliyorlar ki, bu özelliklerini unutuyoruz.

Sonuçta, teknoloji cahilliğinin son durumu bu. Şöyle de bir örnek verebilirim; 20 sene önce evlerin sadece %5’inde bilgisayar vardı ama bu kullanıcıların %95’i teknolojiden anlıyordu. Şimdi ise evlerin %90’ından fazlasında bilgisayar mevcut ama teknolojiden anlayanların oranı %5’i bulmuyor. Bence bu oran hiç de hayra alamet değil. Peki neden?

Teknoloji artık hayatımıza çok fazla girmiş durumda. Bilgisayarlarımız ve mobil cihazlarımız sayesinde çalışıyor, sosyalleşiyor, eğleniyor, bilgiye ulaşıyoruz. Bankacılık ve benzer pek çok işlemi yapıyor, haber alıyor, seyahat planlıyor, alışveriş yapıyoruz. Buna benzer aklıma gelen ve gelmeyen pek çok şey daha var. Bu kadar hayatımızın içinde olan teknolojiyi ve iletişimi düzenleyenlerin de teknolojiden anlaması gerekli. Yarının politikacıları, memurları, bürokratları, polisleri, gazetecileri, öğretmenleri ve nice diğerleri bugünkü bilgisayar cahili nesilden çıkacak. Şu andaki nesilin de yaptıkları ortada. Size Internet yasaklarının faydasını anlatanları, filtrelemeden, kısıtlamalardan iyi şeyler çıkacağını söyleyenleri, teknolojiyi kötü amaçla kullananları gelecekte görmek istemiyorsanız, günümüzdeki genç nesilin teknolojiyi anlayan ve özümseyen bir nesil olmasını sağlamamız gerekiyor.

Peki, neler yapılabilir? Yukarıdaki başlıkları tekrarlayarak, yapılabilecekleri belirtmeye çalışayım;

Aileler

Her şeyi hazır olarak çocukların ellerine vermeyin. Teknoloji ile barışık olmak da çocuğun eğitiminin bir parçası olmalı. Çocuklarınıza tabii ki bilgisayar alın ama onlara yol gösterip, sorunları kendilerinin çözmesi için fırsat verin, siz çözmeyin. Akıllı telefon verdiyseniz, uygulama mağazasına girişi sınırlayın ya da çok az miktarda kredi yükleyin. Her gördüğünü satın almamayı ya da alternatifler bulmayı öğrensinler. Araştırma ile bulunabilecek küçük sorunlar yaratın ve kendilerinin çözmelerini bekleyin.

Okullar

Tablet ve bilgisayar sağlamak güzel de, dibine kadar kısıtlanmış bir internet erişimi ile araştırmacı bireyler yetiştirilemez. Hiçbir uygulama yüklenemez şekilde kilitlemek yerine, kötü amaçlı uygulamalardan nasıl korunacaklarını öğretin. Internetteki tüm siteleri kısıtlamak yerine, zararlı sitelerden korunmanın yollarını öğretin. Birşey kazandırmayan eğitim programları yerine kendi kendilerine yapabilecekleri kadar temel seviyede programlama öğretin.

Windows ve Mac İşletim Sistemleri

Linux kullanın! Tamam, kabul ediyorum, Linux biraz daha zor kullanılan bir işletim sistemi ama bilgisayarın derinine inmek istiyorsanız az da olsa Linux ile haşır neşir olmalısınız. Linux kullanmak istemiyorsanız, Mac OS X’te de bir terminal penceresi açarak denemeler yapabilirsiniz. Windows’ta da Command Line ya da PowerShell kullanmayı deneyebilirsiniz.

Mobil Cihazlar

Maalesef bu kısım biraz zor. Ne iOS ne de Android size telefonu tam kontrol imkanı vermiyor. (JailBreak ya da Root ile de bir yere kadar) Ubuntu-Touch gibi yetersiz Linux klonları da şimdilik çok bir işe yaramıyor. Şimdilik burada daha fazla kontrol elde etmek için biraz daha beklemek gerekecek.

SONUÇ

Teknoloji konusunda da tarih tekerrür ediyor. Yüz yıl önce, bir araba alacak kadar şanslı iseniz, aynı zamanda onu nasıl tamir edeceğinizi bilmeniz gerekiyordu. En az bilen kişi dahi yağ değiştirmek, lastik söküp takmak ya da motor ayarlamak gibi şeyleri becerebiliyordu. Modern araçlarımıza bir bakın. Ben kaputu sadece silecek suyu koymak için açar oldum. Motordan yeteri kadar anlamama rağmen, istesem de müdahale edemez haldeyim. Şimdiki motorların her tarafı tamamen kapalı, bir yerine ulaşmak imkansız gibi. Aracı götürdüğümüz servis ne derse kabulleniyoruz, kontrol etme şansımız da çok az. Bilgisayar ve mobil cihazlar da aynı yolda ilerlediler. Ancak bu kez arabalardaki gibi gelişmeleri kabullenmemek gerekiyor. Mobil cihazlar ve bilgisayarlar hayatımızın her ayrıntısını kontrol ediyorlar. O nedenle onlara hakim olacak ve geleceğimizi şekillendirecek nesiller gerekli. Bunun yolu da bilgisayar ve teknoloji cahilliğinin alt edilmesi.

Not : Bu yazı, büyük ölçüde bu blog yazısının çevirisi. Aklımdan geçenleri birisi benden önce yazmış, ben de tesadüfen karşılaşınca çevirmeye karar verdim. Ancak yazının tamamını çevirmediğim gibi, bu yazıda da orjinalinde olmayan cümleler ekledim.