İNGİLİZLER VE DİĞER BAZI ÜLKELER TRAFİKTE NEDEN SOLDAN GİDİYOR?

Bu soru hep aklımı kurcalamıştır. Mil, Pound vs. geleneksel ölçü birimlerini kullanan İngilizler için soldan gitmek yine geleneksel bir davranış mıdır?

Diğer ülkeler bu sürece nasıl dahil olmuştur? Kısa bir araştırmadan sonra edindiğim bilgiler aşağıda;

Ortaçağ’da insanlar genelde yolun solundan yürümeyi tercih ederlermiş. Bunun sebebi, karşıdan gelen tanımadığınız birinin saldırısına karşı, kılıç tutan elinizi (genelde sağ) kolayda tutmak ve rakibi sağ taraftan karşılamak isteği imiş. Bu gelenek, 1300 yılı civarında Papa 8. Boniface tarafından bir kanun haline getirilmiş. Papa Roma’ya giden hacıların yolun solundan gitmesini buyurmuş. Papanın koyduğu bu kurallar 1700’lerin sonuna kadar uygulanmış.

1700’ün sonlarında Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde çok sayıda atın çektiği yük arabaları yaygın bir biçimde kullanılmaya başlamış. Bu arabaların herhangi bir sürücü koltuğu yoktu. Sürücü, genelde arabanın sol tarafına oturur, böylece sağ elini kamçıyı sallayabilmek için serbest bırakırdı. Solda oturuyorsanız, karşıdan gelenin de solda oturması daha mantıklıdır, böylece arabaları birbirine sürtmeden geçiş yapmanız daha kolay olur. Bu alışkanlık zamanla sağdan sürmeye dönüşmüştür. 1792 yılında ilk kez Pensilvanya’da kanuna giren sağdan gitme kuralı, daha sonra Amerika’nın diğer eyaletlerine ve Kanada’ya da yayılmıştır.

Fransa’da da benzer bir gelişim yaşanmıştır. Buna ek olarak, Fransız Devrimi’nin de gazı ile, “Papa da kim oluyor, bana hangi yönden gideceğimi söyleyecek?” söylemi ve Papa’nın söylediğinin tersini yapma isteği de ağır basmış olabilir. Sonraları Napoleon da hem kendi ülkesinde, hem de işgal ettiği ülkelerde bu kuralı zorunlu hale getirmiştir.

İngiltere’de büyük yük arabaları kullanılmıyordu, sürücü arabanın üzerindeki bir koltukta otururdu. Ayrıca, kamçıyı şaklatırken yüke takılmaması için sürücüler sağ tarafa yakın otururlardı. Böylece İngilizler soldan gitmeyi sürdürdüler. 1756 yılında da ilk kez soldan gitme kuralları kanuna girdi ve tüm Britanya İmparatorluğu topraklarında kullanılmaya başlandı.

Amerika ve Fransa gibi devletlerin etkisi ile tüm ülkelerde genel eğilim sağdan gitme şeklinde oluşmuştu. Britanya ise dünyaya uymamakta direniyordu. Ayrıca eski sömürgesi Hindistan ve Endonezya’da da soldan sürüş çoktan yayılmıştı. 1859’da da bir İngiliz bakan, ne yapmış etmiş ve Japonları da soldan gitmeye ikna etmişti!

Ancak sağdan sürüş yayılmaya devam ediyordu. Almanya, Avusturya’yı işgal ettiğinde sağdan gitme kuralını zorla kabul ettirmişti. 1939 yılında Çekoslovakya işgal edildiğinde de aynı kaderden kurtulamamıştı. Avrupa ana kıtasında sol tarafı kullanan tek ülke İsveç olarak kalmıştı. Onlar da daha fazla dayanamayıp 1967’de sağdan sürüşe geçtiler. Bu kararda, Saab ve Volvo’nun İsveç pazarı için sağdan, diğer pazarlar için soldan direksiyonlu araçlar yapmaktan şikayet etmesi de büyük rol oynadı.

Günümüzde Timor Adası komik bir tezat oluşturmaktadır. Batı Timor’dakiler soldan, Doğu Timor’dakiler sağdan kullanmaya devam ediyorlar.